De lente - het Houtelement

Het is april, de klok staat alweer een maand een uur vooruit, de lenteperiode is gestart. Dat zijn zo van die momentjes waar je blij van wordt. Kortere nachten, langere dagen. Energie begint weer te bruisen, ideeën worden geopperd en de natuur begint zo ongeveer weer te ontploffen. Alles wat dor en dood was begint weer groen te worden. We zitten in de overgang van het uiterst Yin (winter) naar beginnend Yang (lente). 

In de Chinese geneeswijze hoort de lente bij het element Hout. De andere vier elementen Vuur, Aarde, Metaal en Water horen respectievelijk bij de zomer, nazomer, herfst en winter. Deze associaties komen uit de 5 elementen theorie, waarmee fysiologie en pathologie worden verklaard en diagnoses worden gesteld. Ze zijn aan elkaar verbonden doordat de elementen elkaar voeden en opvolgen, zoals de lente volgt op de winter, maar ook doordat ze elkaar controleren. Zo controleert bijvoorbeeld de herfst (Metaal) de lente (Hout).

In dit blog gaat onze aandacht naar de lente, het Houtelement. De specifieke kenmerken van dit element zijn: de kleur groen, de energie van Lever en Galblaas, ontwikkeling, groei, wind, ogen, pezen, de zure smaak en boosheid. 

Kijk maar naar buiten en zie de wereld weer groen worden. Het jonge groene blad is frisgroen van kleur, nieuw leven dat nog niets heeft meegemaakt. Zoals gezegd staat de lente voor groei en dat komt omdat het voorafgaande element, Water, gezorgd heeft voor innerlijke kracht. De winter kent korte dagen of beter gezegd, lange nachten van herstel waarin innerlijke kracht wordt gewonnen voor de lente. Zou je met de klok van de natuur leven, dan sta je op bij het rijzen van de zon en ga je naar bed zodra de zon ondergaat. In dit perspectief is het dan ook niet zo raar dat mensen zich in de winterperiode depressief kunnen voelen, want onze maatschappij vraagt om veel meer actie, betrokkenheid en prestaties dan waar de natuur op dat moment voor staat. De spaarstand van de winter moet zorgen voor explosieve ontwikkeling in het voorjaar. Voorjaarsmoeheid betekent dat je in de winterperiode niet voldoende hebt gerust, je niet goed hebt opgeladen. Je kan de transformatie naar een nieuwe periode niet maken. 

In de praktijk zie ik in het voorjaar vaak specifieke klachten voorbijkomen. Na de winter, een periode van rust en opslag, zorgt de Houtenergie van het voorjaar voor nieuwe activiteit en ontwikkeling. Dit gaat vaak ongecontroleerd en kan tot problemen leiden. Lever en Galblaas gerelateerde klachten zoals hoofdpijn en een stijve nek kunnen ontstaan of verergeren. Ook zie je pees gerelateerde klachten zoals golfelleboog (epicondylitis medialis). Deze klachten kunnen ontstaan door de vaak nog koude wind die in deze periode waait gecombineerd met verzwakte reserves. Wind is een krachtige, bewegende pathogene factor die behoort tot het Houtelement.

De Lever, die valt onder het Houtelement valt, is verantwoordelijk voor het voeden van de pezen. Door verzwakking van het Houtelement verminderd de circulatie van Qi en Bloed en ontstaan stagnaties in met name de pezen. Mentaal is het Houtelement verantwoordelijk voor nieuwe plannen en ontwikkeling. De Lever (Yin orgaan en voedend) maakt de plannen en de Galblaas (Yang orgaan, bewegend) stimuleert de uitvoering van de plannen. Verstoring van de Houtenergie kan ontaarden in veel plannen hebben maar vastlopen bij de uitvoering of veel doen zonder gedegen planning waardoor het proces spaak loopt.

‘De Lever opent in de ogen’; Oogklachten zoals wazig zien, branderige ogen, jeukende ogen, tranende ogen zijn vaak gevolg van een verzwakt of juist een excesbeeld van de Lever. Denk hierbij aan hooikoorts in het voorjaar. Een tekort aan bloed in het lichaam waardoor de Lever de ogen (en pezen) niet goed kan voeden. Vaak is de Long-energie (Metaalelement) hier secundair ook bij betrokken, omdat het de Long niet lukt om de Lever te controleren. Dit zie je in de symptomen terug: branderige en jeukende ogen, kortademigheid en irritatie.

De zure smaak die ook bij het Houtelement hoort heeft een samentrekkende actie. Denk maar aan een citroen, wat gebeurt er met je gezicht als je een citroen eet? Precies: het verkrampt. Zuur adstringeert, trekt samen om de vloeistoffen vast te houden. Dat is perfect om bloed, zweet en andere lichaamsvloeistoffen voor het lichaam te behouden. Een nadeel van zuur, zeker als het gaat om citrusvruchten zoals een citroen, is dat ze ook koud zijn. Met te veel Koude verzwak je de Milt en dus de aanmaak en vervoer van bloed naar de Lever. Belangrijk dus om zuur goed te doseren of te combineren met natuurlijk zoet.

Het samentrekkende effect van zuur is ook van toepassing om emoties als woede, frustratie en agressie te beteugelen. De explosiviteit en expansie van de lente in de natuur kent ook een explosiviteit in gedrag. Het korte lontje ligt dan op de loer, een exces van de Lever. 

Samengevat zeggen de kenmerken van een seizoen heel veel over de processen die er in je lijf plaatsvinden. Het kan ondersteuning bieden bij het stellen van een diagnose. Deze connecties gaan zien en toepassen is diepte-leren in de praktijk.

Linda Faber